@Erik Feenstra
Op 9 november 1989 stond Berlijn op zijn kop en de hele wereld ademloos toe: de Berlijnse Muur, het symbool van de Koude Oorlog, was gevallen. Aan de horizon gloorde wereldvrede. Even maar, want de eerste Golfoorlog bedierf de pret. Daarna volgde meer ellende, met 9/11 als dieptepunt: de aanslag op de Twin Towers. Amerikanen noemen altijd eerst de maand en dan de dag.
Zie ook: Trump wint, op 11/9.
De Val van de Muur was op 11/9 en toeval of niet: die euforische dag is daardoor zowel letterlijk als getalsmatig het omgekeerde van de zwartste dag in deze eeuw. Meer oorlogen volgden, IS, economische verval, politieke impasse en – uitgerekend op de dag voor 11/9 – de Amerikaanse presidentsverkiezing: de hoogmis van de Amerikaanse democratie, is gedegradeerd tot ordinair moddergooien en uit twee kwaaien kiezen. In 1989 won de democratie, nu ligt ze aan het infuus. Ook van de muur staat nog weinig overeind: de Berlijners wisten niet hoe snel ze het gewraakte bouwwerk moesten slopen.
Zaterdag 13 augustus 1961 werd in Berlijn begonnen met de bouw van de Berlijnse Muur, die Oost en West-Berlijn scheidde. Toen de West-Berlijners die ochtend waker werden, zagen ze tot hun grote schrik dat ze in één nacht tijd door prikkeldraad waren omsingeld. Kort daarna werd de omheining door een muur vervangen, volgens de autoriteiten van de DDR (Oost-Duitsland) nodig om ‘imperialistische Westerse inmenging’ uit te bannen. De eigenlijke reden was dat het land leegliep.
Vooral hoger opgeleide werknemers en academici zochten hun heil in het ‘kapitalistische’ westen en keerden het communistische oosten de rug toe. Berlijn was op dat moment de enige plek in Duitsland zonder grens tussen beiden landen.
Door het prikkeldraad waren families, vrienden en buren overnacht van elkaar gescheiden. Mensen die op dat moment toevallig aan de andere kant van de versperring waren, bijvoorbeeld om te werken, konden niet meer naar huis. Al gauw stond er een vier meter hoge muur, 155 kilometer lang, rondom heel West-Berlijn. Aan de oostkant van de muur kwam een brede kale strook met wachttorens, mijnenvelden, vechthonden en ‘Selbstschutzanlagen’: geweren die automatisch schoten op alles dat bewoog. Het waren draconische middelen om vluchtpogingen uit de DDR tegen te gaan. In totaal probeerden 100.000 mensen van oost naar west te vluchten; ruim 600 van hen stierven, minstens 136 bij de Berlijnse Muur.
