Berlijn viert en herdenkt 25 jaar val Muur met ‘Lichtgrenze’ van 8000 ballonnen

@Erik Feenstra

Zondag 9 november is het 25 jaar geleden dat Berlijn op zijn kop stond en de hele wereld ademloos toekeek: op 9 november  1989 viel de Berlijnse Muur. Het luidde het eind in van de Koude Oorlog en was de aanzet tot de Duitse eenwording op 3 oktober 1990. De Duitse hoofdstad herdenkt en viert het onder meer met een 15 kilometer lange ‘Lichtgrenze‘ van 8000 met helium gevulde lichtgevende ballonnen op de plek waar ooit de muur stond. Verder zijn er rondleidingen, exposities, optredens en televisieschermen in de stad met historisch beeldmateriaal van de val van de muur. Zondagavond vormt zich een mensenketting langs de lichtgrens en worden de ballonnen opgelaten.

Na de val van de muur wisten de Berlijners niet hoe snel ze van het gewraakte bouwwerk af moesten komen. Daarvan is 25 jaar na dato zo weinig over, dat er nu stemmen opgaan of de muur niet op meer plekken in de stad terug moet komen, om de historie niet te vergeten. De feestvreugde wordt verstoord door de zesde treinstaking dit jaar, uitgerekend dit weekend. Al zijn veel Duitsers het spuugzat er telkens de dupe van te worden: de machinistenvakbond GSL houdt voet bij stuk en staakt maar liefst vier dagen achter elkaar. Veel reizigers moeten alternatieven zoeken als ze dit weekend naar de Duitse hoofdstad willen om te feesten.

Zaterdag 13 augustus 1961 werd in Berlijn begonnen met de bouw van de Berlijnse Muur, die Oost en West-Berlijn scheidde. Toen de West-Berlijners die ochtend waker werden, zagen ze tot hun grote schrik dat ze in één nacht tijd door prikkeldraad waren omsingeld. Kort daarna werd de omheining door een muur vervangen, volgens de autoriteiten van de DDR (Oost-Duitsland) nodig om ‘imperialistische Westerse inmenging’ uit te bannen. De eigenlijke reden was dat het land leegliep. Vooral hoger opgeleide werknemers en academici zochten hun heil in het ‘kapitalistische’ westen en keerden het communistische oosten de rug toe. Berlijn was op dat moment de enige plek in Duitsland zonder grens tussen beiden landen.

Door het prikkeldraad waren families, vrienden en buren overnacht van elkaar gescheiden. Mensen die op dat moment toevallig aan de andere kant van de versperring waren, bijvoorbeeld om te werken, konden niet meer naar huis. Al gauw stond er een vier meter hoge muur, 155 kilometer lang, rondom heel West-Berlijn. Aan de oostkant van de muur kwam een brede kale strook met wachttorens, mijnenvelden, vechthonden en ‘Selbstschutzanlagen’: geweren die automatisch schoten op alles dat bewoog. Het waren draconische middelen om vluchtpogingen uit de DDR tegen te gaan. In totaal probeerden 100.000 mensen van oost naar west te vluchten; ruim 600 van hen stierven, minstens 136 bij de Berlijnse Muur.